Vier dagen na de aanslagen in Brussel zitten we in Leuven. De grens tussen Nederland en België bleek die ochtend net zo goed geen grens als voor 22 maart. Geen douane, geen politie, geen militair gezien.
In Leuven was een festival aan de gang waarbij de mensen zich verkleed hadden met kleren uit de negentiende eeuw – de negentiende eeuw in België, niet die in Afrika of het Midden-Oosten. Ze liepen op klompen en maakten vrolijke volksdansjes. Ze deelden koekjes uit.
Niets wees op de aanslagen van vier dagen geleden, geen patrouilles met mitrailleurs zoals in de hoofdstad een half uur rijden verderop. Geen moslims ook. Althans geen moslims die te herkennen zijn aan hun hoofddoek of djellaba. De Leuvenaren en hun gasten speelden het België van vroeger na en waar de moslims gebleven waren, was een raadsel.
In de stadsschouwburg boog een ernstig gezelschap zich over het fenomeen van de grens. Het Feest van de Filosofie met het thema Over de grens was al maanden van te voren beklonken en de meeste sprekers verwezen niet naar de aanslagen van vier dagen tevoren.
Frank Furedi vluchtte als kind met zijn vader en moeder Hongarije uit, vlak voordat de Russen het land overnamen. Het was zijn eerste existentiële ervaring van een grens. Aan de nieuwe kant van de grens groeide hij uit tot een beroemd socioloog. Furedi legde het gedrag van mensen, en in het bijzonder het gedrag van landverhuizers, uit aan de hand van twee diepe drijfveren: het verlangen naar veiligheid en het verlangen naar transgressie.
Met het eerste verlangen trekken we grenzen, met het tweede overschrijden we de grenzen. Als je pech hebt, zoals nu de Syrische vluchtelingen in Turkije, vallen beide verlangens samen aan de verkeerde kant van de grens.
Wereldwijd gezien heeft een toevallige minderheid van staten de balans tussen de twee oerverlangens politiek voor elkaar, althans zolang er niet te veel aanslagen zijn. Net na de Twin Towers, net na Madrid, net na Londen, net na Parijs, net na Brussel laait aan onze kant van de grens de angst kortstondig op, maar vier dagen later doen wij de klompendans weer.
Tom Lanoye maakte een paar uur later in zijn grensverleggende literatuurtheater een einde aan het festival, met een nieuwe definitie voor Europa, het continent dat tegen de rest van de wereld zegt: Wij hebben de gelijkheid uitgevonden, daarom zijn wij superieur.